الفبای تکنولوژی ماشین: داستان علائم اختصاری - بخش دوم

داستان را مانند قسمت اول شروع می کنیم: ماشینی که در عکس بالا می بینید یک FWD PHEV با DOHC ICE است که در رده 98BHP و 87MPGe دسته بندی می شود. 

حالا می دانیم که این اتومبیل یک ماشین الکتریکی هیبریدی قابل شارژ (PHEV) با موتور درون سوز (ICE) است که سیستم انتقال قدرت آن هم از نوع دیفرانسیل جلو یا گرداننده چرخ جلو (FWD) است. یعنی اینکه قدرت موتور که در جلو اتومبیل قرار گرفته به محور چرخ های جلو منتقل می گردد. اما بگذارید ببینیم این اتومبیل زیبا چه مشخصات فنی دیگری دارد. 

در ادامه مطلب با ما همراه باشید تا با توضیح تعدادی دیگر از عبارات و علائم اختصاری تکنولوژی صنعت خودرو، کمی بیشتر با این هنر-صنعت آشنا شویم.

MPG: Miles per gallon - مایل به ازای هر گالن

این عبارت نشان دهنده مسافتی (بر حسب واحد مایل) است که اتومبیل می تواند با یک گالن (یکی از واحدهای سنجش حجم در سیستم آمریکایی) سوخت بپیماید. از این سیستم در ایالات متحده آمریکا به شکل گسترده ای برای سنجش راندمان و بازده اتومبیل استفاده می شود. زیرا امتیاز پایین در این بخش، اولین چیزی است که بر خریدار اثر می گذارد، به خصوص تاثیر شدیدی بر کیف پول وی در جایگاه پمپ بنزین خواهد داشت. آژانس حفاظت از محیط زیست آمریکا (EPA) هنگام تست خودروها سه عدد را برای میزان مصرف سوخت برآورد و اعلام می کند: یکی میزان مصرف در سیکل رانندگی شهری، یکی میزان مصرف در سیکل رانندگی بزرگ راه، و سوم هم امتیاز ترکیبی که میزان مصرف در دنیای واقعی، که به صورت ترکیبی از سیکل رانندگی درون و برون شهری است. 

البته در برخی کشورهای دیگر از جمله ایران، برای سنجش میزان مصرف سوخت از اندازه گیری لیتر سوخت مصرفی به ازای ۱۰۰ کیلومتر استفاده می شود (l‪/100km) که سنجش بر اساس سیستم متریک است. که برای مثال اداره استاندارد ایران هم در اندازه گیری ها سه سیکل مصرفی درون شهری، برون شهری و ترکیبی را برای هر ماشین تخمین می زند. البته برخی مناطق معدود در دنیا هم که مالیات اتومبیل ها بر اساس میزان گازهای خروجی آنها تعیین می شود، از سیستم های سنجشی همچون گرم بر کیلومتر برای دی اکسید کربن، هیدروکربن ها و NOX (مانند منو اکسید و دی اکسید نیتروژن) استفاده می شود.

BHP: Brake horsepower ‫- اسب بخار کِشنده

در بسیاری از جاها این عبارت را به صورت اختصاری BHP یا همان HP و نام فارسی اسب بخار می شناسیم و از brake horsepower کمتر استفاده می شود. در BHP قدرت خروجی موتور را اندازه می گیرند و این اندازه گیری در بخش میل لنگ یا چرخ طیار موتور انجام می شود. این عددی است که در محصولات بسیاری از کارخانه ها به صورت رسمی به عنوان قدرت موتور درج و اعلام می شود. اما مشکل BHP این است که در محاسبه آن اصطکاک و اتلاف نیروی مکانیکی در گیربکس و سیستم انتقال گشتاور به چرخ ها لحاظ نمی گردد.

WHP: Wheel horsepower ‫- اسب بخار چرخ

این میزان نیرویی است که ماشین شما به صورت واقعی می تواند از طریق محور یا محورهای حرکتی اش بر جاده وارد کند. این میزان در بهترین ماشین های FWD و RWD معمولا ۱۰ تا ۱۵ درصد کمتر از BHP است. البته این کاهش می تواند در ماشین های ارزان تر به ۲۵ درصد هم برسد. در ماشین های سنگین تر یا با سیستم های پیچیده گرداننده تمام چرخ ها (AWD) هم تفاوت چشمگیری میان WHP و BHP مشاهده می شود. اندازه گیری WHP مستلزم اتصال اتومبیل به یک دینامومتر* است که در آن چرخ های ماشین بر روی استوانه های بزرگی قرار گرفته و آنها را به حرکت در می آورند و شرایط جاده برای اندازه گیری قدرت خروجی واقعی در هر محدود از RPM شبیه سازی می شود.

* دینامومتر دستگاهی است که با استفاده از آن می توان موتور خودروها را به طور دینامیکی تنظیم و یا قدرت آن را برآورد نمود. وظیفه اصلی یک دستگاه دینامومتر اینست که شرایط جاده را برای خودرو شبیه سازی می نماید و با استفاده از آن امکان انجام تست های مختلف بر روی خودرو بدون نیاز به انجام تست جاده فراهم می آید. معمولاً وقتی خودرو بر روی دینامومتر قرار میگیرد پارامترهای مهم آن نظیر دور، گشتاور سرچرخ اندازه گیری و نمایش داده می شود. منبع

RPM: Revolutions per minute ‫- چرخش در دقیقه

جدا از اینکه آنها پیستون را هل دهند، روتر را به چرخش درآورند، یا اینکه الکتریسیته را به گشتاور تبدیل کنند، همه موتورهای اتومبیل در نهایت یک شفت خروجی را به چرخش در می آورند. RPM بر اساس میزان سرعت موتور یا سرعت چرخش شفت خروجی محاسبه می شود. اگر RPM بیش از اندازه بالا باشد ممکن است موتور آسیب ببیند. اگر هم RPM خیلی پایین باشد، موتورهای درون سوز ممکن است جا مانده و متوقف شوند. در ماشین های با گیربکس دستی، توجه به سرعت موتور هنگام تعویض دنده اهمیت ویژه ای دارد. 

توضیحات اضافی: تولید کنندگان و علاقه مندان به اتومبیل گاهی اوقات به انواعی از گیربکس با نام هایی چون xMT یا xAT اشاره می کنند. کمی دقت کنید، با عبارات چندان عجیبی سروکار ندارید. x به تعداد دنده های حرکت به جلوی ماشین اشاره دارد. AT و MT هم به ترتیب نشان دهنده گیربکس اتوماتیک و دستی هستند. پس 6MT به معنی گیربکس شش سرعته دستی یا گیربکس دستی با شش دنده جلو و 4AT معرف گیربکس اتوماتیک ۴ سرعته است.

DCT: Dual clutch transmission ‫- گیربکس دو کلاچ

این نوع گیربکس اتوماتیک در واقع ترکیبی از دو مجموعه دنده مجزای خودکار و دستی است که توسط دو کلاچ کامپیوتری می توان بین آنها جابجا شد. DCT بهترین خواص گیربکس دستی ‫(مانند قدرت موثرتر و درگیری مستقیم‫) را با امکانات گیربکس های اتوماتیک به گونه ای ترکیب کرده و با سرعت جالب توجهی هم می توان میان این دو جابجا شد‫. سازندگان اتومبیل مختلف نامهای متفاوت و منحصر به فردی را برای این تکنولوژی انتخاب کرده اند‫. برای مثال فولکس واگن آن را سیستم DSG نامیده و پورشه اسم PDK را انتخاب کرده‫. میتسوییشی هم آن را کلاچ دوقلوی SST صدا می زند‫.

SOHC/DOHC: Single/dual overhead camshaft - میل بادامک های تک و جفتی

میل بادامک وظیفه چرخاندن شفت را در سر سیلندرهای موتور بر عهده دارد و در نتیجهء بالا رفتن برآمدگی های آن ،سوپاپ های بالای هر اتاقک احتراق باز و بسته می شوند. این کار اجازه می دهند که هوای تازه وارد و گازهای حاصل از سوختن بنزین خارج شوند. اسامی SOHC و DOHC به تعداد میل بادامک های بالای سیلندر ها اشاره دارند. البته تعداد بادامک ها به طور معمول به شکل چینش سیلندرها بستگی دارد. پس، در یک موتور خطی DOHC شاهد دو میل بادامک خواهیم بود، در حالی که در یک موتورDOHC وی شکل یا آپوز بوکسر افقی، چهار میل بادامک خواهیم دید. موتورهای SOHC برای کارخانه ها ارزان تر تمام می شوند، اما پیکربندی DOHC می تواند بسیار موثرتر و قدرتمندتر باشد و قابلیت زمانبندی جداگانه و مستقل برای گازهای ورودی و خروجی را به موتور بدهد.

ECM: Electronic control module ‫- ماژول کنترل الکترونیک 
PCM: Powertrain control module - ماژول کنترل پاورترین 
ECU: Emissions control unit ‫- واحد کنترل خروجی ها

اگر ماشین شما یک ارگانیسم زنده بود، ECM می توانست همان مغز یا حداقل مخچه باشد. این کامپیوتر ویژه و اختصاصی تمامی پارامتر های موتور و سیستم های ورود و خروج (شاید در این استعاره، قلب و شش) را کنترل می کند. وقتی شما پدال گاز را فشار می دهید، ECM تصمیم می گیرد که چه مقدار سوخت به اتاقک احتراق تزریق شود. سوپاپ های ورودی و خروجی کی و چه مدت باز بمانند، چه زمانی جرقه زده شود و در ماشین های مجهز به ETC (موارد پایین تر را ببینید) چه مقدار هوا از طریق مجراهای ورودی به داخل مکیده شود. یک دوجین سنسور اطلاعات لازم را با سرعت صدها مورد در ثانیه برای این کامپیوتر ارسال می کنند و این دستگاه با پردازش اطلاعات دریافتی تمامی این کارها را انجام می دهد.

CEL: Check engine light ‫- لامپ چک موتور

تمامی پارامترهایی را که ECM برای کنترل موتور و سیستم های ورود و خروج ماشین تان کنترل می کرد به یاد دارید؟ وقتی پاسخ دریافتی یکی از این پارامترها خارج از بازه قابل قبول باشد (یا کلا پاسخی دریافت نشود) اتومبیل به شما با روشن کردن لامپ چک موتور اخطار می دهد. در این وضعیت شما باید سریعا به یک مکانیک خبره مراجعه کنید تا ببینید ماشین تان چه مشکلی دارد. مکانیک هم معمولا از در عبارتی که در ادامه می آید برای عیب یابی ماشین کمک می گیرد.

OBD-II: On-board diagnostics (generation II) port ‫- پورت عیب یابی آن-بورد نسل دو

تمامی ماشین هایی که بعد از سال ۱۹۹۴ در ایالات متحده تولید شده اند به یک پورت آن بورد ویژه عیب یابی ماشین مجهز هستند. البته در بسیاری از ماشین های معمولی این سالها، در سراسر دنیا هم می توانید این پورت ها را ببینید. با اتصال ابزارهای مناسب به این پورت، یک تکنسین یا فرد ماهر می تواند تمامی پارامترهای مانیتور شده توسط ECM را مشاهده و ثبت کند. در مواقعی که CEL چشمک می زند، این پورت می تواند یک یا چند DTC را هم گزارش کند.

DTC: Diagnostic trouble code ‫- کد تشخیص ایراد

کد تشخیص ایراد یا DTC یک کد انحصاری متشکل از اعداد و حروف و نشان دهنده یک مشکل ویژه است که ECM به آن اشاره دارد. ECM برای تمامی مشکلات و ایرادهای موتور، کدهای جداگانه و اختصاصی دارد، از جایگیری بد یا اشتباه دریچه های مسدود کننده سوخت تا مشکلات عمده در سیستم سوخت رسانی یا خروج گازها و دیگر ایرادات موتور شامل این کدهای عیب یابی می شوند. سیستم های کدگذاری بسته به کارخانه سازنده اتومبیل با یکدیگر تفاوت دارند، اما معمولا لیست این کدها به راحتی به صورت آنلاین یا از طریق نمایندگی کارخانجات مهم اتومبیل سازی قابل دسترس است.

ETC: Electronic throttle control ‫- کنترل الکترونیک دریچه بنزین

در اتومبیل های قدیمی، پدال گاز به صورت مستقیم توسط یک کابل به دریچه کنترل بنزین موتور متصل بود. اگر شما پدال را تا ته فشار می دادید دریچه کامل باز شده و بیشترین میزان ممکن بنزین و هوا وارد موتور می شد. اگر پدال را تا نیمه فشار می دادید، جریان بنزین و هوا به نصف می رسید. اما امروزه سنسور متصل به پدال یک جریان الکتریکی را به ECM می فرستد و ECM تصمیم می گیرد که چه مقدار هوا به همراه سوخت وارد موتور شود تا شتاب مطلوب و بهینه را داشته باشیم.

EPS: Electronic power steering ‫- هدایت قدرت الکترونیک

سیستم های هدایت قدرت الکترونیک انرژی مصرفی توسط راننده (هنگام چرخاندن فرمان) برای به حرکت در آوردن چرخ های ماشین را چند برابر می کنند. زیرا در این سیستم از موتور الکتریکی متصل به سیستم هدایت و راندن اتومبیل استفاده می شود. تمامی سیستم های هدایت قدرت الکترونیک، رانندگی با ماشین در سرعت پایین را ساده تر می کنند، در حالی که بدون استفاده از سیستم هدایت الکترونیک، نیاز به تلاش و کوشش فراوانی برای چرخاندن فرمان و دور زدن ماشین است. EPS نسبت به سیستم های هدایت قدرت هیدرولیک قدیمی این برتری را دارد که نرمتر و بسیار موثرتر است. سیستم های EPS همچنین برای آسودگی و امنیت بیشتر راننده می توانند توسط کامپیوتر اتومبیل کنترل شده و قابلیت هایی همچون پارک اتوماتیک یا دستیار کنترل خط سیر را به ماشین اضافه کنند. 

به گمانم تا اینجا به بخش مهمی از عبارات و اصطلاحات در خصوص تکنولوژی و ابزارهای اتومبیل پرداختیم. حال بگذارید یک بار دیگر به سراغ اتومبیل زیبای ابتدای مقاله اول برویم تا ببینیم چه امکاناتی دارد، شاید شما هم از آن خوش تان آمد و به آن علاقه مند شدید:

ماشینی که در عکس بالا می بینید یک FWD PHEV با DOHC ICE است که در رده 98BHP و 87MPGe دسته بندی می شود. 

حالا می دانیم که این اتومبیل یک ماشین الکتریکی هیبریدی قابل شارژ (PHEV) با موتور درون سوز (ICE) و میل بادامک دوبل (DOHC) است که سیستم انتقال قدرت آن هم از نوع دیفرانسیل جلو یا گرداننده چرخ جلو (FWD) است. یعنی اینکه قدرت موتور که در جلو اتومبیل قرار گرفته به محور چرخ های جلو منتقل می گردد. ضمنا این اتومبیل در هر ۸۷ مایل (۱۴۰ کیلومتر) یک گالن (واحد سنجش حجم معادل ۳.۸ لیتر) بنزین می سوزد و موتور آن ۹۸ اسب بخار قدرت کششی (98BHP) دارد.

اگر وجود اصطلاحاتی را در این مقاله ضروری می دانید که از قلم افتاده، لطفا در کامنت ها آن را به ما و دیگر خوانندگان یادآوری کنید.

منبع