ندایی از انتهای میز: این یک باگ نیست، یک قابلیت ویژه است [به روز رسانی: انعکاس نظرات شما]

حل کردن یک مشکل نیازمند آن است که دقیقا آنچه در صدد رفع آن هستید را دریابید. این در زندگی روزمره و البته دنیای فناوری صدق می کند. در آن سو، تست کردن موثر نیز نیازمند درکی است درست از آن دستگاهی که وارد بوته آزمایش می شود و اینکه اساسا هدف آزمایش باید مشخص باشد.

بدون بنیان های مهم ذکر شده در سطرهای بالا، حداقلش این است که با اعلام نتایج تست خود باعث بروز سر در گمی در مردم می شوید و اغلب وقت، پول و انرژی خود را در راه بررسی مشکلی تلف کرده اید که در اصل مشکل نیست.

این هفته، همان طور که پیش تر در نارنجی خواندید، موسسه OptoFidelity تست های رباتیکی را بر روی صفحه لمسی آیفون 5c، آیفون 5s و گلکسی S3 انجام داد و به این شکل فرصتی خوب پیش آمد تا صاحب نظران به این چالش که مهندسین و تست کنندگان اغلب با آن روبرو می شوند، بپردازند

در ادامه مطلب با نارنجی همراه باشید تا به تحلیلی که نیک آرنات در این زمینه نوشته بپردازیم و متوجه ضعف های تست صورت گرفته شویم.

 

  


شرح اولیه تست

OptoFidelity یک شرکت فناوری است که در بین کارهای دیگرش، تست های خودکار نیز انجام می دهد. آنها اخیرا بر روی آیفون ۵ سی، آیفون ۵ اس و گلکسی اس ۳ تست هایی انجام دادند که در بین آنها «تست دقت صفحه لمسی» نیز وجود داشت.

در این تست با استفاده از یک ربات برخوردار از انگشت مصنوعی، صدها لمس دقیق بر روی کل سطح نمایشگر صورت گرفت و سپس مختصات هر لمس فیزیکی، با مختصات تشخیص داده شده توسط سیستم عامل دستگاه تطبیق داده شد.

اگر فاصله محل برخورد فیزیکی و نقطه ثبت شده توسط دستگاه بیش از ۱ میلیمتر می بود، نقاط قرمز به عنوان خطای بیش از حد مجاز ثبت می شدند و در موارد کمتر از ۱ میلیمتر، نقاط با رنگ سبز (دقت بالا) رنگی می شدند.

پیدا است که نتایج ظاهری تست، با مساحت سبز فراوان، به نفع گلکسی اس ۳ چربش دارد و این تلفن تنها در لبه های نمایشگر از دقت مناسبی برخوردار نبوده. از نظر این تست، آیفون ها تقریبا در ۷۵٪ موارد دچار ایراد عدم دقت صفحه لمسی بوده اند.

نگاهی نزدیک تر

حال بیایید دقیق تر به نتیجه تست بنگریم. همان طور که می بینید منطقه سبز روی نمایشگر هر دو آیفون در اصل جایی است که با انگشت شست به راحتی لمس می شود و نیازی به کش دادن برای دسترسی به آن نیست. در اصل این منطقه، هم به راحتی در دامنه حرکت انگشت شست است و هم دقت بالایی در انطباق لمس فیزیکی و تشخیص آن توسط سیستم بروز می دهد.

بر خلاف منطقه سبز آیفون، برای لمس مناطق دورتر در بالای نمایشگر نیاز به کش آوردن انگشت داریم. در ضمن یک تفاوت دیگر هم هست؛ وقتی بخواهید منطقه سبز نمایشگر آیفون را لمس کنید، مساحت خیلی کمتری از نوک (گوشه) انگشت استفاده می شود ولی در مناطق دورتر، کف انگشت روی نمایشگر می نشیند.

در کل به خاطر عمود بودن دید چشم به منطقه سبز و نیز عمود بودن تقریبی ضربه لمسی انگشت به آن (که دومی به معنای کم بودن سرعت حرکت انگشت در عرض و/یا طول نمایشگر هم هست)، احتمال اینکه دقیقا همان نقطه ای را که در نظر داشته اید لمس کنید، بالاتر است. پس در تست صورت گرفته نیز نقاط این منطقه سبر هستند.

اما برسیم به منطقه قرمز نمایشگر آیفون. آنجا چطور؟ آنجا دقتی همسان با منطقه مناسب برای شست نمی خواهد؟ (از خودتان بپرسید منظور از همسان چیست؟)

حالا بیایید به یک بخش مشخص در داخل منطقه قرمز نگاه کنیم. یعنی لبه های چپ و راست کیبورد. اما قبل از آن یک توضیح کوچک.

"مرکز" هر دایره ای که محیط مشکی یا قرمز دارد، محل برخورد نوک انگشت رباتیک بوده. شعاع هر دایره نیز یک میلیمتر است. اما هر نقطه تو پر سبز یا قرمز، در اصل معادل نقطه ای است که سیستم عامل دستگاه به عنوان نقطه لمس شده ثبت یا رجیستر کرده. پس یک مختصات فیزیکی داریم و یک آشکار سازی نرم افزاری توسط دیجیتایزر (صفحه لمسی).

در تصویر بالا می بینید که نتایج تست دقت، مربوط به بخشی از صفحه لمسی دو آیفون جدید، بر روی ردیف بالایی کیبورد iOS قرار گرفته اند. در مرکز، روی حروفی مثل T و Y، نقاط توپر به مرکز هر دایره نزدیک هستند و این نشانگر نزدیکی نقطه لمس فیزیکی به نقطه لمس رجیستر شده توسط سیستم است.

اما با حرکت به سمت راست می بینید که نقاط تو پر نیز در جهت حرکت انگشت (چپ به راست) از مرکز هر دایره فاصله می گیرند و به راست متمایل می شوند. همچنین با حرکت در جهت بر عکس به سمت چپ، نقاط تو پر آن طرف نمایشگر هم به سمت چپ دوایر متمایل شده اند.

بنابراین با حرکت به چپ و راست شما شاهد افزایش فاصله بین نقطه لمس فیزیکی و نقطه تشخیص داده شده توسط سیستم هستید. وقتی فاصله این دو از ۱ میلیمتر بیشتر شده، نقاط نیز قرمز شده اند. بسیار خوب، حال برگردیم سر پرسش اصلی.

باگ یا ویژگی؟

واضح است که در اینجا شاهد یک پراکندگی شلخه وار نیستیم بلکه یک الگو را می بینیم. چیزی که به عنوان نقص مطرح شده، در اصل یک نظم در خود دارد، با این توصیف که هر چه از منطقه سبز که لمس آن (به خاطر دید عمود چشم و فرود عمودی انگشت حین لمس نمایشگر) راحت است فاصله بگیریم، عدم دقت هر تپ نیز بیشتر می شود. حقه اپل اینجا است:

این به اصطلاح کم دقتی در قالب یک الگوی متمایل شونده به سمت بیرون صفحه لمسی، به شکلی پیاده شده که تارگت لمسی روی صفحه را به محل فرود آمدن انگشت شما نزدیک تر می کند.

وقتی با انگشت شست قسمت های پایین صفحه نمایش را لمس می کنید، اغلب نوک انگشت در جای دقیقی که قصدش را داشته اید فرود می آید و سیستم لمسی نیز طوری کالیبره شده که نقاط فیزیکی و مجازی را بر هم منطبق کرده و دقیق تشخیص دهد.

اما وقتی انگشت شست شما کش می آید تا به مناطق دورتر در حاشیه بالای صفحه نمایش برسد، دید و حس موقعیت یابی شما -به خاطر دو عامل یعنی عمود نبودن دید و عمود نبودن فرود انگشت- کمی دچار خطا می شود، زیرا دیگر با زاویه ۹۰ درجه به نمایشگر نگاه نمی کنید و انگشت شما هم به خاطر سرعت حرکت ممکن است کمی بالاتر از نقطه مد نظرتان فرود آید.

در نتیجه سیستم لمسی طوری طراحی شده تا با خطایی عمدی و به شکل منطبق با خطای موقعیت یابی شما تپ ها را تشخیص دهد.

اینها چیزهایی است که در تست های اتوماتیک به حساب نمی آید. ربات کاری را که به او محول شده انجام می دهد و به تمام نقاط با دید ۹۰ درجه می نگرد و با زاویه عمود ضربه می زند، ولی کاربر هر ناحیه از نمایشگر را با دید متفاوتی می بینید و البته که همیشه عمود و با سرعت عرضی/طولی صفر تپ نمی کند، پس کمی خطای حرکتی از جانب کاربر طبیعی است.

البته ما اعلامیه ای رسمی از اپل درباره این الگوی لمس انطباق یافته با خطای سنجش موقعیتی کاربر نداریم ولی الگو طبق تصاویر آنقدر منظم هست که قبول کنیم عمدا اینگونه طراحی شده.

در اصل کافی است یک بار امتحان کنید. آیفون خود را سر و ته بگیرید و سعی کنید روی یک نقطه مشخص تپ کنید. خواهید دید که صفحه لمسی در تشخیص محل صحیح لمس اشتباه خواهد کرد، زیرا طوری طراحی شده که همیشه تصور می کند «به طور عادی در دست کاربر نشسته» و با همان الگو لمس های او را دریافت کرده و رجیستر می کند.

البته که کاربران اینترنتی با از راه رسیدن گزارش OptoFidelity یک مرتبه گفتند: «اوه من هم تجربه اش را داشته ام! همیشه دکمه اشتباه را تپ می کنم!» ولی اگر گزارش خلاف این بود، آن وقت ندای مشابهی از طرف کاربران گلکسی S3 به گوش می رسید و آیفون داران از دستگاه خود ابراز رضایت می کردند. 

و یک چیز دیگر... تشخیص داینامیک کیبورد

استیو جابز، این طراح درس نخوانده، نوآور خودساخته و مدیر وسواسی، قبل از معرفی اولین آیفون در سال ۲۰۰۷، مدت ها با تیم های مختلف روی قابلیت های مولتی تاچ صفحه لمسی آن کار کرده بود.

زمانی که آیفون معرفی شد، اعلام گردید که صفحه کلید آن آنچه را تایپ می کنید یاد گرفته و بر اساس آن به صورت داینامیک (فعالانه) مناطق داغ اطراف هر کلید را تغییر اندازه می دهد تا عملکرد کلیدها حتی با کمی خطای لمسی نیز اجرا شود.

البته این دقیقا با مفهوم مورد اشاره در این مقاله یکسان نیست. چطور؟ تشخیص داینامیک اینطور عمل می کند که اگر قصد تایپ کلمه Time را دارید، و تا Tim (سلام تیم!) را تایپ کرده اید، صفحه کلید آیفون به طور خودکار منطقه داغ (هدف لمسی) روی کلید e را بزرگتر می کند تا اگر هم دقت کمتری در تپ داشتید، اوضاع خوب پیش برود.

این یک چیز دیگر، مثالی بود برای اینکه تصور نشود اپل کلا یک کیبورد لمسی ساده ارائه می کند و دیگر هیچ.

نتیجه گیری

در انتها به این برداشت می رسیم که تست های رباتیک انجام شده در شرایط آزمایشگاهی لزوما تصویر صحیحی از استفاده دستگاه در دنیای واقعی ارائه نمی کنند و قطعا الگوی به دست آمده (زمین چمن سبز در وسط دریای خون!) توسط مهندسین خود اپل نیز در آزمایشگاه های این شرکت تشخیص داده شده و اساسا هدف، پیاده کردن آن بوده، با این تفاوت که برای آنها قرمزها نشانه خطای سیستم نیستند.

هر تستی هدفی دارد، ولی در تست اخیر OptoFidelity می بینیم که هدف برگزار کنندگان خیلی دور از هدف سازندگان آیفون و درک آنها از استفاده دستگاه در دنیای واقعی بوده و پر واضح است که مفهوم نتایج نیز دور از واقعیت خواهد بود.

نقش تست کنندگان این نیست که صرفا چیزی را که دیده اند گزارش کنند. بلکه باید در صدد بر آیند که دلیل رفتار خاص یک دستگاه را بیابند و از خودشان بپرسند چرا اینگونه عمل می کند؟ چرا این الگو را دارد؟

یک مثال در دنیای واقعی می زنیم؛ فرض کنید یک راهروی بلند داریم و چراغ هایی در طول روی سقف آن نصب شده. شما حین ورود به راهرو یک کلید را از بالا به پایین می زنید تا چراغ ها روشن شوند و سپس در انتهای دیگر راهرو، کلید دیگری را از پایین به بالا می زنید تا خاموش شوند.

فردی که پشت سر شما می آید، این بار باید کلیدها را در جهت خلاف آنچه شما زده بودید، حرکت دهد. این جهت خلاف عادت، برای کسی که تا به حال از آن راهرو عبور نکرده ممکن است یک باگ به نظر بیاید و برق کارهای ساختمان را آماتور تصور کند، ولی «این یک باگ نیست، یک قابلیت ویژه است.»

البته همان طور که نوشتیم، اپل هیچ اظهار نظر رسمی در باره این گزارش نکرده و معمولا هم خودش را بالاتر از آن می بیند که به کسی جز مشتریانش جواب پس بدهد. ولی تا جایی که پیدا است، یک الگوی منظم وجود دارد که بعید است تصادفی باشد.

حالا استدلال در اختیار شما است تا آن را بسنجید؛ تاییدش می کنید یا آن را به چالش می کشید؟

[به روز رسانی]

در پی انتشار این مطلب بسیاری از مخاطبین محترم نارنجی در بخش نظرات چالش هایی را برای استدلال مطرح شده در این مقاله بیان کردند که بد نیست به موارد مطرح شده بپردازیم.

مورد اول  اینکه همه می دانیم بر خلاف بسیاری شرکت های دیگر، حالت استفاده طبیعی تلفن و تبلت، از نظر اپل حالت عمودی یا Portrait است. بنابراین اینکه بهینه سازی خاصی برای این حالت استفاده صورت بگیرد، از ذهن دور نیست.

مورد دوم اینکه اساسا استدلال موجود در این مقاله از طرف اپل مطرح نشده. بنابراین اینکه اپل در پرونده های قبلی مثل آنتن گیت چه برخوردهایی با مشکلات داشته -که بعضی از آنها کاملا قابل انتقاد هستند- ارتباطی با اصل مطلب پیدا نمی کند.

مورد سوم اینکه نقاط قرمز در الگوی صفحه نمایش، فقط ۱ یا کمی بیش از ۱ میلیمتر اختلاف بین محل لمس فیزیکی و موقعیت رجیستر شده توسط دیجیتایزر (صفحه لمسی) دارند، نه اینکه اصلا کار نکنند!

مورد چهارم  اینکه در حالت landscape دو استفاده خاص محل ایراد همراهان نارنجی  بود و پرسش داشتند که این بهینه سازی خاص چطور برای حالت افقی پیاده نشده؟ باید گفت:

۱. اگر مشغول تایپ کردن در حالت landscape باشید، کلیدهای کیبورد لمسی بزرگتر از حالت Portrait هستند و تارگت لمسی وسیع تر، یعنی پایین آمدن احتمال لمس اشتباه. بنابراین مشکل تایپ در حالت افقی با طراحی کیبورد قابل رفع بوده و اگر مشکل حادی وجود می داشت، در این ۲ سال که آیفون ها ۴ اینچی شده اند در خبرها انعکاس وسیعی پیدا می کرد.

۲. اگر هم در حالت landscape مشغول بازی کردن باشید که معمولا طراحان بازی ها دکمه ها یا کنترل های هر بازی را تا حد امکان بزرگ طراحی کرده و بارها قبل از عرضه بازی راحتی آنها را تست می کنند، بعید است خطای ۱ میلیمتری مشکل خاصی به وجود آورد. در این زمینه تجربه کاربران آیفون بهتر می تواند روشن سازی کند.

مورد پنجم اینکه این نادقیق بودن، در زمینه وبگردی هم مشکل خاصی به وجود نخواهد آورد زیرا اصل و اساس وبگردی اسکرول است که محل شروع آن در صفحه اهمیت چندانی ندارد. البته ممکن است در انتخاب متن یا تپ روی یک لینک چنین حالتی بروز کند. ولی با استفاده از اسکرول، اغلب صفحه را به پایین می آوریم تا لینک ها راحت زیر شست مان قرار بگیرند و بعد روی آنها تپ می کنیم. کسانی که چنین نمی کنند درباره عدم دقت صفحه لمسی آیفون محق هستند. تجربه شما چیست؟

مورد ششم اینکه اشاره شده بود که ناحیه سبز نمایشگر آیفون برای راست دست ها طراحی شده. با توجه به بیشتر بودن تعداد افراد راست دست در دنیا هیچ بعید نیست که اپل تا حدودی چپ دست ها را نادیده گرفته باشد.

مثل همیشه میزبان نظرات خوب و محترمانه شما خواهیم بود.